2017 оной  мартын 11-дэ, монгол hарын 14-дэ, Агын дасанда ээлжээтэ «Аба эжын хэлэн гамтайл!» гэhэн Буддын шажантанай заншалта Сангхын дурадхаалаар бүгэдэ буряад хэлэнэй мүрысөөн эмхидхэгдэбэ. Урда сагhаа аба эжынгээ абажа ябаhан алтан hургаалнуудые, ёhо заншалнуудые  үеhөө үедэ дамжуулжа, дуулгажа, заажа үгэхэ хүсэлэнтэй энэ мүрысөөн дурадхагдана. Энэ  мүрысөөндэ бэлдэжэ байхадаа наhатай зоноор уулзажа, хүгшэн нагаса аба эжыдээ хандажа, хөөрэлдэжэ, хэлэһэн заабарииень хадуужа абаhай гэhэн hаналтай. Залуу гэртэхин, буряад айл байжа, мүнөө  сагта түрэhэн эхэ эсэгынгээ хэлэ мартажа, ёhо заншалаа зүб сахижа ябаха ябадал үсөөн болонхой,  тиимэһээ хүүгэдэйнгөө түлөө  оролдожо, угаа мартангүй дээрэ абаад ябаһай гэһэн зорилго табигдана.

Мүрысөөнэй гол зорилгонь: эжы абынгаа хэлэ хүндэлэн дээрэ үргэжэ, ёһо заншалаа арюун сэбэрээр сахижа,  ерээдүй сагай ургажа ябаhан жаахан үхибүүдэй зүрхэ сэдьхэлдэнь нэбтэрүүлэн  ойлгуулжа, ухаандаа хадагалжа  ябахын тула эмхидхэгдэнэ.

Мүнөөдэрэй  мүрысөөндэ 8 һургуулиин 54 һурагшад сугларбад – Зүдхэлиин, Урда-Агын, Амитхаашын, Хойто-Агын, Сахюуртын, Могойтын 2-дохи, Сагаа-Уулын, Согто-Хангилай һургуулинууд. Мүрысөөнэй  эхиндэ  Забайкалиин хизаарай Дид хамба Цырен ламахай үхибүүдтэ хандахадаа “алтаргана” шэнги  бүхэ үндэһэтэй, буряад хэлэеэ шудалжа, ерээдүй сагта өөһэдэйнгөө үхибүүдтэ  хэлэеэ, ёһо заншалаа дамжуулхыень захиба. Агын дасанай шэрээтэ Бадма ламбагайн  үхибүүдтэ хандажа хэлэхэдээ  мүрысөөндэ илашьегүй һаа, бэлэдхэл хэжэ ехэ юумэ мэдэхэ болоһонтнай  наһандатнай хэрэгтэй гэһэн үгэнүүд онсо гүнзэгы удхатай гэжэ һанагдана.

Энэ мүрысөөнэй жюриин гэшүүд: Агын дасанай Баатар, Жаргал, Дондог, Ринчин ламанар, Батомункина Цырен-ДулмаЦыбиковна – буряад соел хүгжөөхэ түбэй мэргэжэлтэн, Батуева Марина Владимировна – Агын социально һалбариин мэргэжэл дээшэлүүлгын институдай багша, Дугаржапов Баир Дабаевич – хизаар шэнжэлэлгын музейн мэргэжэлтэн, багшанар Эрдыниева Светлана Базаровна ба Жигзымаева Хэшэгтэ Эрдэнижаповна тон анхаралтайгаар сэгнэбэ.

“Маани уншан ябаял!”  гэһэн мүрысөөндэ   Сагаа-Уулын, Согто-Хангилай, Урда-Агын һургуулиин “Доншуур маани” тон еһо соонь, зүбөөр аянгалан дуулабад.

«Сагаалган арадаймнай hайндэр»  шатада  Дашинимаева Оксана, Цыденов Баир, Цыдыпов Тумэн гэһэн һурагшад Сагаалганай удха, ёhо гурим тухай, яажа гэртээ бэлдэдэгээ, ямар гурим журамтайб, өөрынгөө ойлгоhоор мэдэхэ юумэеэ тон һайнаар хөөрэжэ үгөө.

«Би гороо хэнэб!»   мүрысөөндэ Пурбуева Виктория, Нимацыренов Тэмугчин, Цыжипов Цырен  дасан ерэхэдээ  яажа гороо хэдэг бэ,  ямар  удхатайб, ямар бурхадта мүргэгдэнэб,  яагаад бэеэ абажа ябаха ёhотойб, яажа мүргэхэ ёhотойб  гэхэ мэтэ асуудалнуудта харюу үгэжэ  илаба.

«Би» – буряад хүбүүмби!» гэжэ ямаршье ургажа ябаһан хүбүүн мэдэхэ еһотой. Энэ мүрысөөндэ  эсэгын hайхан заабари хадуужа абаhан хүбүүд,  яагаад ерээдүй  хүбүүндээ угай hургаалнуудые ба ёhо заншалаа дамжуулха тухайгаа тон тобшохоноор Цыжипов  Цырен, Жамбалов Баир,  Цыренжапов Бато  хөөрэбэд.

«Бүhэтэй хүнэй бүhэ»  мүрысөөн хүнэй ехэ анхарал татаба. Эрэ хүн  урдын сагhаа хойшо малгай бүhэ хоёртоо  тусхай ондоохоноор лэ хандадаг байhан. «Нюуса тобшо»  нюурhаа хэлэхэ болоо hаа, Чингис хаан үгэ дууладаггүй  хүниие хэhээхэдээ, толгойhоонь малгайень абаад,  бүhыень тайлуулаад орхижорхидог байгаа.  Тэрэ хүн  тон ехээр нэрээ  хухалhантай  тоологдодог,  бүhэтэй хүнэй тоодо ородоггүй байгаа.  Энэмүрысөөндэ Зүдхэлиин ба Сахюуртын Гармаев Цырен, Лубсанов Пурбохоер  бүhэеэ зүб мүрөөр  бүhэлхые  ба хадагалхые һонирхолтойгоор харуулба.

Yреэл хэлэдэг заншалнай мүнөөшье мартагдаагүй, зүгөөр бүхы байдалнай тад ондоо болоошье хадань үреэлэй гол удхань онсо ондоо болоогүй ха юм.  Сагаа hараар амаршалжа золгоходоо хүн бүхэн  үреэл хэлэжэ бэлэгээ баринабди. Хойто-Агын Бадмаева Ирина басаган уран, гүнзэгы удхатай үреэлнүүдые зохеон  уранаар хэлэжэ зониие урмашуулба.

Таабари гээшэмнай гүнзэгы удхатай. «Юртэмсын таабари» гэhэн шатада «Юртэмсын гурбан хүнгэн юун бэ?», «Юртэмсын  гурбан бэрхэ юун бэ?», «Юртэмсын  гурбан сэбэр юун бэ?» гэхэ мэтэ таабаринуудые үрдилдэн хэлсэбэд.  Согто-Хангилай Баирова Санжита тест бэшэлгээр илгаржа гараа.

Сэдьхэлээ заhаха, ухаагаа hорихо, ябадалаа шүүмжэлхэ гэжэ зааhан бурханайшье ба юрын  һургаалнууд олон. Хаанаhаа муу зан гарана гээшэб, хэhэн ябадалаа шүүмжэлжэ шаданагүбди, юундэ элдэб үбшэн бузар дэлгэрнэб, ямар шалтагhаа, юундэ үбшэлнэбибди, бэеын энхэ элүүр юунhээ дулдыданаб гэhэн олон асуудалнуудта «Ухаан, hанаан, ябадал» гэһэн шатада  үхибүүд харюу бэлдэжэ  үгөө.

«Би» ерээдүйн эжыб!» гэһэн шатада сагаан эдеэнэй табаг, сэржэмээ бэлдэжэ,  ямар удхатайгаар бэлдэhэнээ, яажа зүб мүрөөр  үргэхэеэ Зүдхэлиин Жамсаранова Сарюна зөөлэхэн зохидоор хөөрэбэ. Энэ асуудалаа һургуулидаа ургажа ябаһан басагадта харуулжа хөөрөө һаань ехэл урматай байна.

Дасан соохи шүтөөнэй шэмэг заhалай гоё hайхан  хэрэгсэлнүүдые урлал хэхэдээ, хүн бүхэн бэе махабадаа, сэдьхэл бодолоо арюудхажа, буян хэжэ ябана. Сагаан-Уулын һурагшад бадан, бурхан шажанай  илаhанай тэмдэг – жалсан, дасанай дотор хушалтада үлгэгдэдэг дээдын шэмэг – тэнгэри-лаврин, Зүдхэлиинхид 5 бурханай номой торгон бүреэhэн – жанша, Хойто-Агынхид столой хушалта гэхэ мэтые  гэртээ бэлдээд ерэжэ дасанда бэлэглээ.

Мүрысөөнэй  шатануудай  дүн харуулһан таблица:

Мүрысөөнэй дүнгүүд

Мүрысөөнэй дүн гаргахада, Зүдхэлиин дунда һургуули 1-дэхэ һуури эзэлжэ, 2000 түхэриг шанда хүртэбэ. 2-дохи һуурида Урда-Агын һурагшад 1500 түх.шантай, 3-дахи һуурида Сахюуртынхид гараба. Иигэжэ  7-хёо үнгэргэгдэһэн «Аба эжын хэлэн гамтайл!» гэһэн бүгэдэ буряад хэлэнэй Буддын шажантанай заншалта Сангхын дурадхаалаар эмхидхэгдэжэ байһан мүрысөөн түгэсөө.