9-10 ноября 2013 г. в Иволгинском дацане прошла Международная конференция по проблемам сохранения бурятского языка «Ерээдуй сагай буряад хэлэнэй урасхал»
Сегодня мы публикуем Резолюцию конференции на бурятском языке.
Надо отметить, что работа конференции была отмечена высокой активностью ее участников. Сложившаяся непростая ситуация с первым государственным языком Республики Бурятия собрала в зале диспутов Буддийского университета Сангхи России около пятиста участников, гостей и наблюдателей.
2013 оной ноябриин 9-10 үдэрнүүдтэ болоhон
хуралдаанай шиидхэбэри
1. Нэгэдэмэл нацинуудай ЮНЕСКО эмхиин шэнжэлэлгээр буряад хэлэн үгы боложо байhан хэлэнүүдэй тоодо 2005 ондо оронхой гэжэ мэдэрхэмнай шухала.
2. Ехын хуралнуудые Буряадай гимнээр эхилхэ ба түгэсхэхэ.
3. Буряад хэлэ дэлгэрүүлхэ гэһэн үүргэтэй һуралсалай эмхи зургаануудые олошоруулха зуураа үхибүүдтэ буряад хэлэ зааха тусхай программа зохеохо. Үхибүүдэй сэсэрлигүүдһээ эхилээд дунда һургуулинууд хүрэтэр буряад хэлэ үзэхэ таарамжатай зохид эрхэ нүхэсэл байгуулха.
4. Буряад хэлэн дээрэ гарадаг «Буряад үнэн», «Толон» гэхэ мэтэ сонин уншагшадай тоо олошоруулха ба хэһэгэйнь хэмжүүр нэмүүлхын онсо хүдэлмэри ябулха. Мүн баһа буряад радио, телевидениин хүдэлмэри дэмжэхэ.
5. Дэлгүүр болон наймаагай эд таваарайнь, үнэ сэнгүүдэйнь нэрэнүүдые буряадшалан бэшэлсэхэ.
6. Түбэй хото городой залуушуулай хүдөөһөө ерэһэн үетэдтөө дээрэлхүү зан гаргадаг тула, һанаандань таарамжагүй яряа үгэнүүдые хэрэглэхыень хорихо (головар, тормоз г.м.).
7. Хүдөө һуурингуудай, тосхонуудай, мүн баһа гол горхоной, нютаг ба гудамжануудай, харгын тэмдэгүүдэй нэрэнүүдые буряадаар дабтан бэшэхэ.
8. Засагай эмхи зургаануудта буряад хэлэ хэрэглэхэ тухай нэмэлтэ гүрэнэй ба нютагай хуули дотор оруулха.
9. Сэсэрлигүүдтэ, эхин шатын ба дунда hургуулинуудта ябуулагдажа байгаа ород ба буряад хэлэнэй хэшээлэйнь сагуудые адли тэгшээр табиха.
10. Нютаг нютагай яряа хэлэнэй онсо маягые тайлбарилһан толинуудые хэблэн гаргаха.
11. Сэлэнгын, Зэдын, Хяагтын hургуулинуудта түрэл хэлыень тус тустань заншалта маягаарнь зааха.
12. Засагай зургаангууд дотор ажаллажа байгаа мэргэжэлтэд, тэрэ тоодо хүтэлбэрилэгшэдшье заабол буряад хэлэ мэдэхэ еһотой гэһэн шанга эрилтэ табиха.
13. FM радио, ТВ эмхинүүдтэ сүүдхын турша соо саг үргэлжэ буряад дамжуулгануудые ябуулдаг арга байгуулха.
14. Буряад хэлэ зааха хэшээлнүүдые шанаржуулха, дистанционно хэшээл ябуулха оньһон арга һанаха.
15. Эрхүү можын буряад угсаатанай дунда буряад хэлэ дэлгэрүүлхэ тухай эрид шанга асуудал табиха.
16. Буряад хэлэнэй курснүүдые олошоруулха.
17. Буряад хэлэ зааха тусхай методико зохеожо нэбтэрүүлхэ.
18. Залуушуулай үүсхэлөөр бии болоһон буряад проект болон бусад дурадхалнуудые хараадаа абан дэмжэхэ, туһалха (хүгжэм, дуун, хөөрөөн, кинофильм, мультфильм, зүжэг г.м.).
19. Дунда hургуулин хүүгэдээр түрэлхи хэлээрнь ГИА, ЕГЭ гэхэ мэтэ шалгалтануудые тушаалгаха.
20. Буряад нэрэнүүдые буряад маягаар бэшэхыень ЗАГС-ын эмхи зургаануудта дурадхаха.
21. Бадмажапов Чойдог ламын зохеоһон түбэд хэлэнэй толиие ба бусад номуудыень сахин хүндэлжэ һураха.
22. Халха монголоор бэшэгдэһэн Ринчен Бимбаевай уран зохеолнууд А.С.Пушкинэй зохеолнуудтай зэргэ алдартай гэжэ бү мартагты.
23. Буряад хэлэ заадаг багшанарай хамтын нэгэдэл (эблэл) байгуулха.
24. Буряад угсаата арад түмэндөө Монголой телевидениин дамжуулгануудые харуулха оньһон арга байгуулха.
__________________________________________________________
«Ерээдүй сагай буряад хэлэнэй урасхал» гэһэн уласхоорондын конференциин дүнгөөр дээрэ нэрлэгдэһэн дурадхалнуудые бэелүүлхэ «Бага хуралай» гэшүүд баталагдаба. Тэдэниие тоолобол:
Дашинамжилов Батоцырен Садаевич
Бадмаринчинов Николай Дабаевич
Бальжанов Сергей Дондогдоржиевич
Данзанов Батор Улымжиевич (Бохан)
Уинзориг (Монгол)
Доржиев Сергей Далаевич
Дугаржапов Баяр Дабаевич (Ага)
Шойжинимаев Цырен
Долгоржапов Алдар (Алайрай шэрээтэ)
Банзаракцаева Светлана Тогошиевна (Бэшүүр)
Майдарханова Гэрэлма (Түнхэн)
Дамбиев Борис Чойнхорович (Дээдэ Тори Зэдэ)
Эрдынеева Баярма Лубсановна (Ара Киреть Бэшүүр)
Батуева Марина Владимировна (Ага)
Ошоров Мүнхэ-Жаргал Николаевич (Аха)
Россин буддын шажантанай
заншалта Сангхын пресс-албан.
